Emniyet Tesisatı Muvakkat Talimatnamesi

Kısım-1 Haydarpaşa-Ankara arası Emniyet tesisatı

Madde 1- Tesisatın tarif ve izahı

Fıkra 1- Emniyet tesistı ile mücehhez bulunan istasyonlarda makaslar ve semaforlar nöbetçi memurun daimi nezaret ve idaresi altında bulunduğundan ve istikametlere göre yekdiğerleri ile anklaşe olduğundan yanlışlıkla bir katara yanlış makas çevrilmek,mukabil istikametlerden gelen iki katarı aynı zamanda kabul etmek ve bir istikamete aynı zamanda iki treni birden sevketmek mümkün değildir.

Fıkra 2- Kumanda âleti : Makasların makas kilidinin ve semaforlarla ihbar işaretlerinin yekdiğerleri arasında (anklaşman irtibatını) tanzim ve idare eder. Sinyal manivelaları,kilit manivelaları ve makas manivelaları kumanda aleti üzerine bu sırayı takiben mevzu olup kumanda manivelaları,semafor manivelalarının yanında aynı masa üzerinde ayrı bir altlığa bağlı olarak kurulmuşlardır. Makas,kilit ve sinyal manivelaları 170 derecelik bir hareket mesafesile çevrilir. Mezkur manivelalar sükun vaziyetlerinde sapları yukarı olmak üzere vaziyeti şakuliyeden geriye doğru 20 derecelik bir meyil ile dururlar. Mezkur manivelaların 170 derecelik devirleri esnasında merbut bulundukları tahrik hattına 500 m/m hareket mesafesi verirler Manivelaların yekdiğerine mesafesi 140 m/m dir ve kumanda manivelalarının aralarındaki mesafe de 100 m/m dir.

Fıkra 3- Makas manivelası : Manivela etiket plakaları üzerinde manivelanın hangi makasa ait olduğu 1,2,3 ila. Makas numaraları yazılı ve bu manivelalar mavi renktedir. **(Şekil-2) Makas manivelasına tatbik edilen kuvvet manivela üzerindeki aynaya merbut çift tel vasıtasıile makas tahrik aletine intikal eyler.Ters vaziyette iken makas ökçeden geçilecek olursa ; bandajın tesiriyle makas dilleri hareket eder ve makas tahrik telleri vasıtasıile bu hareket kumanda aletinde makas manivelasına tesir eder.Makas manivelasının tesir aynası döner ve kontrol kurşunu kopar.Bu suretle makas dillerinin vaziyeti ile makas manivelasının vaziyeti arasında mübayenet olduğu anlaşılır. Makas dilleri ile makas manivelasının arasında bir mübayenet olursa yani manivelanın yani manivelanın tahrik aynası dönüp kontrol kurşunu kopmuş bulunursa,makas manivelsının kabzası biraz kapanır ve aynı zamanda manivelanın anklaşman cetvelinin üzerindeki maniaya taklılıp arıza izale edilinceye kadar hem makasın manivelsını hemde bu makasla alakalı olan kumanda ve semafor manivelalarını hareketten meneder.Makas tahrik tellerinin birinin kopması takdirinde yine aynı hadise cereyan eder,yani makas manivelasını çevirmek ve semafor açmak kabil değildir.

Fıkra 4- Semafor manivelaları : Manivela etiket plakaları üzerinde A,B,C,D ves. Gibi büyük harflerle işaretlendirilirler.Bunlardan maada eğer yan yana bulunan iki semafor manivelası ayni semaforun başka,başka kollarına ait ise A1,A2,F1,F2 gibi semaforun işaretlerinden maada bir de tahrik ettiği kolun numarasını ihtiva eder. Semafor manivelaları umumiyetle kırmızı boyalıdırlar.**(Şekil-3) Manivelaların üzerindeki semaforun hangi istikamete ait olduğu yazılıdır. Mesela ……………..dan……………ncı hatta gibi ve bunlardan maada mezkur etiketler üzerinde semaforların tahrik telleri vasıtasıile hangi makaslar sürgüleniyorsa ; o makasların vaziyetleri ve numaraları yazılıdır.

Fıkra 5- Kumanda Manivelaları : Manivelaların sağ tarafında bulunan etiketler a,b,c vs. gibi küçük harflerle işaretlenmişlerdir.Bu küçük harfler vasıtasıile kumanda manivelasının hangi istikamete ait olduğu ve ( o istikametteki semaforda ayni harfin majüskülü ile işaretlenmiş olduğundan ) hangi semaforla alakadar olduğu anlaşılır. Bunlardan maada aynı etiket üzerinde o yolu alakadar eden ve kumanda manivelasının istimalinden evvel hangi makasların çevrilmesi (-) ve hangi makasların tabi vaziyette bırakılması (+) lazımgeldiği yazılıdır.Makasların vaziyetini anklaşman tablosunda ve kumanda manivelasının sağındaki etiket üzerinde yazılı olduğu veçhile(-.+) vaziyete getirmeden kumanda manivelsını hareket ettirmek kabil değildir.Kumanda manivelasının ortada durduğu vaziyeti tabiisidir.Manivela yukarı veyahut aşağı hareket ettiririldiği istikametteki makasların manivelalarını kilitler ve o istikamete ait semafor manivelasını serbest bırakır. Kumanda manivelası sükün vaziyetinde iken makas ve makas tertibatı kilidi tertibatı manivelaları serbest bir haldedir ve tahrik edilebilir.Herhangi bir yolun kumanda manivelasını tahrik edebilmek için bu yola ait tekmil makas ve makas kilit manivelalarının o istikamete nazaran vaziyeti hakikiyelerinde bulunmaları meşruttur.Keza bie sinyal manivelsı ancak istikamet kumanda manivelasının istimalinden sonra serbest yol vaziyetine getirilir.**(Şekil-4)

Fıkra 6- Kilit Manivelası : Manivela etiket plakları üzerinde I,II,III,IV,V ves. Romen hurufatile numaralanmış olup bu etiketlerin alt kısmında hangi makasları hangi vaziyette kilitledikleri yazılıdır. Semafor hatlarile sürgülenmesi mümkün olmayan makaslar işbu manivelalar vasıtasile sürgülenirler.Kilit manivelalarının renkleri mavi olup kumanda manivelasından evvel istimal edilmesi lazımdır.**(Şekil-5)

Fıkra 7- Aksi Devirli Çift Sinyal veya Çift Kilit Manivelası : Mezkur manivela semafor menivelası olarak istimal edildiği zamanlar manivela etiket plakaları üzerinde A1/A2 şeklinde büyük harfler ile ait olduğu semaforun rumuzunu taşır. Bu manivelanın kabzasındaki ufak anahtar vasıtsile anahtar yukarı kalkdıkta(A1) semaforunu tahrik eder ve keza anahtar aşağı indirildikte (A2) semaforunu tahrik eder. Kilit manivelası olarak istimal edildiği zaman plaka üzerindeki yazı I/II şeklinde kilit rumuzunu gösterir ve anahtarın bulunduğu hizadaki kilitleri tahrik eder.**(Şekil-6)

Fıkra 8- Manevra İşaretleri Manivelaları : Manivela etiket plakası üzerinde 1,2,3 ves. Yazılı olup mevkileri ve zamanı istimalleri anklaşman tablosunda gösterilir.**(Şekil-7)

Fıkra 9- Tertibatın İdaresi : Bütün hareket çift telle idare edilmektedir.Bu teller ya açıktan sevk olunur **(Şekil-8) yahut yeraltından sevkolunur.**(Şekil-9) dönüşlerde; manivelalarde,tahrik tertibatında ve telgerme aletlerinde 5m/m sinyaller 4m/m kutrundaki çelik galvanize tellerle tahrik edilir.

Fıkra 10- Telgerme Aletleri : Telgerme aletleri muhtelif mevsimlerde hararetin değişmesi dolayısile tahrik tellerinin uzama ve kısama hassalarını otomatik olarak ayar etmek için istimal olunurlar. Bunların ikinci bir vazifesi de tahrik tellerinden biri koptuğu takdirde : makasları bulunduğu vaziyette kilitlemek ve semaforları da derhal açık ise kapalı vaziyete getirmektir. Makas ve kilit hatlarında telgerme aletlerinin ağırlıkları 2X80 kg. olup sukut mesafesi 900 m/m ve sinyal hatlarında müstamel telgerme aletlerinin ağırlıkları 2X50 kg. ve sükut mesafeleri 1300 m/m dir.**(Şekil-10) Telgerme aletleri hariçte yer müsait olduğu takdirde dışarıya aksi halde kumanda aleti temeline vazedilirler. İşbu aletler tahrik tellerinin ayni kuvvet tahtında çalışmalarını kontrol ettiği gibi işaret ve makasların kumanda aletinden maada bir mahalden istimalini meneden tertibatile de mücehhezdirler.

Fıkra 11-Ayar Civataları : Tahraik tellerinin üzerindeki aletin hareketlerini ayar etmek için kullanılırlar..Her çift telde iki adet ayar civatası mevcuttur.Makas ayar civatalarının ayar kabiliyeti 800 m/m ve sinyallerinki 1000 m/m dir.

Fıkra 12-Makas Tahrik Aleti : Bu alet makasın yanına vazedilmiş ve iki kalın lama demirile makas traverslerine muhkem surette raptedilmiştir.Vazifesi kumanda aletinden makas manivelasına tatbik edilen hareketi makas dillerine intikal ettirmektir.Bu aletin içinde bir de tel kontrol tertibatı vardır.Bu alet bir kontrol sustası iki mania tırnağı ve bir mania lama demirinden ibarettir. Alet tabi vaziyette işlerken bu kontrol sustası gerilir ve mania tırnakları kapanmış vaziyette bulunur.Tellerden biri koptuğu zaman susta kapanır ve mania tırnakları açılarak mania lama demirine takılıp makas dillerini bulunduğu vaziyette tesbit eder.**(Şekil-11)

Fıkra 13-Makas Dilucu Tahrik ve Tesbit Aleti : Bu tertibat makas dillerinin rayına tamamen intibak etmesini ve hareketin tebeddülü ile tahrik hatlarında husule gelecek inbisat ve tekallüs hassasının 82 m/m sini otomatik olarak ayar eder ve makas dillerinin daima muntazam bir surette çalışmasını temin eder.**(Şekil-12)

Fıkra 14-Makas Kilidi(Sürgüler) : İğne ucundan geçilen makasların dillerini kontrol ve intibak rayına tebit etmiş olan dili kilitlemek üzere makas kilitleri(sürgüler) istimal edilir.Bu tertibat fişeli bir kilit diskile bir kilit çubuğundan ibarettir.Bu kilitler ya kumanda aletine vazedilen kilit manivelalarile veyahut doğrudan doğruya semafor tahrik hatlarile tahrik edilirler.Her iki tarzda da tahrik hatlarına merbut bulunan kilit diski döner ve disk üzerindeki nısıf daire şeklindeki fişelerle makasın muntabık olan dillerini sürgüler.Eğer sürgülenmiş bir makastan ters vaziyette ökçeden bir bandaj çıkacak olursa makas sürgüsü tertibatından bir mahallin muhakkak surette kırılmasını veya eğilmesini intaç eder.**(Şekil-13)

Fıkra 15-Derayman Pabucu : Ökçeden çıkarılarak katarların geçtiği yollara vagon kaçıp bir karambola sebebiyet verilmemesi için katarların istikametindeki bu gibi tehlike iras edecek makaslara derayman pabucu vazedilir. Bu pabuçlar içtinap hattından kaçacak herhangi bir vagonu katar istikametine çıkmadan deraye ettirir ve katarlara bir zarar verilmesinin önüne geçer. Derayman pabucunun vaziyeti makas dillerine göre tanzim edilmiş pabucun vaziyeti işaret fenerinden anlaşılır.**(Şekil-14)

Fıkra 16-Umumi Plan ve Kilit Levhası : (Anklaşman Levhası) tesisatın sureti istimalinde intizam ve emniyeti tammeyi haiz olabilmek için umumi bir plan ile bir de tertibat için bir kilit levhasının vücudu elzemdir.Umumi plan hattın vaziyetini,,işaretlerin vazedildikleri mahalleri,makas numaralarını gösterecektir. Kilit levhası herhangi bir manivelanın ne zaman ve ne suretle istimal edileceğini sıra numaralarile gösterir. Soldan birinci kısım haneler yolların istikametini ve semaforları ikinci kısım haneler makas numaralarını sıra ile semaforların rumuzatını ve daha sonra kumanda manivelaları rumuzatını ihtiva eder. Zait(+) işaretleri sükun vazitetile,hali tabiiyi işaret eder.Nakıs(-) işaretleri tahrik edilmesi ,çevrilmesi icap eden manivelaların işaretini gösterir. Manivelalara ait hanelerdeki (1,2,3…) rakamları da yekdiğerini müteakip yapılması lazımgelen ameliyatın sırasını gösterir. Mesela : Birinci yoldan yarımca’ya hareket edecek bir tren için evvela 3. numaralı makas manivelasının çevrilmesi saniyen (e) kumanda manivelasının ve üçüncü hareket olarak ta (E) semafor manivelasının çevrilmesi icap eder.**(Şekil-15)

Madde 2

Fıkra 17-Merkezi Tesisat ve Sureti İstimali : Emniyet tesisatının merkezi tertibatı ; alelekser yolcu binası veya yolcu binası kurbündeki hususi kabinelerde mevzudur. Bunun istimali istasiyon şefi veya nöbetçi hareket memuruna mevdudur.Mühim istasiyonlarda Hareket Dairesinin müsadesile bir memuru mahsusa tevdi olunur. Merkezi tertibat : Makas,kilit,istikamet kumanda,ihbar ve semafor manivelalarını ve bazı istasiyonlarda geçit mania kolu manivelalarının tahriki çift telle yapılır.Merkezi tesisatta tahrik edilen bilumum makasların tahrik manivelalarını tesbit eden (anklaşman-rabıta) mevcuttur.Merkezi tertibattaki kumanda aleti masası üzerine mevzu bilumum manivelalar ; tabii vaziyetlerinde arkaya doğru mail ve istikamet kumanda manivelaları ufkidir. Makas manivelasının tabii (+) vaziyeti makasın hattı cariye geçit verdiği vaziyete ve makasın her iki yolundan biri düz istikamette olmazsa ; makasın en çok istimal edilen tarafı (+) vaziyeti sayılır. Semafor manivelasının tabii vaziyeti ise işaretin kapalı vaziyetine tekabül eder. Bir makasın tahriki veya bir işaretin açılması bunlara ait manivela kabzasına tazyik icra ederek manivelanın makus(-) vaziyetine getirilmesile temin olunur. İstikamet vaziyetinin tesbiti : İstikamet kumanda manivelasının tabii vaziyetinden yukarı veya aşağı doğru inhirafı suretile tahrik edilir.İstikamet manivelalarının yan taraflarına mevzu etiketler; her istikamet için istimali icap eden manivelaları gösterir.Bu veçhile bir trenin girişi için evvela makas manivelası matlup vaziyete getirlir.Sonra kumanda manivelasının tahrikile makas manivelaları kilitlenir ve nihayet giriş semafor manivelası tahrik edilir. Yalnız iki hatta katar kabul ve sevkedilen ara istasiyonlarda iğne ucundan mürur edilen makaslar : kilit manivelaları veyahut giriş semaforlarının tahrik kolları vasıtasile cari veya ictinap hattına katar kabulüne göre anklaşman tablosunda gösterilen sıra dahilinde işbu makaslar (+ veya -) vaziyete getirildikten sonra kumanda manivelsını matlup işareti açabilmek için tahrik etmekle semafor manivelalarını serbest ve bu yollara ait makas manivelaları kumanda aletinde kilitlenmiş ve semafor manivelalarını serbest yola getirmekle de kumanda manivelaları kumanda aletinde kiltlenmekle beraber,açılan semaforun gösterdiği istikametteki makasların diluçları da kontrol edlimiş ve bir defa daha kilitlenmiş bulunur. Manivelaların tahrikinde kabza kamalarının yuvalarından çıkmış olmasına ve tahrik ameliyesi bitince de manivelaları tesbit eden dilciklerin yuvalarına tamamen girmiş bulunmasına dikkat etmelidir. Kumanda aletinin üzerine semaforların vaziyetini gösterir müş’ire vazedildiği takdirde : Müş’irenin içindeki semafor kanadı şeklindeki işaret ufki vaziyette bulundukça semaforun kapalı ve 45 derecelik mail vaziyeti semaforun açık olduğunu gösterir.Merkezi tesisatta çalışan memur;makas manivelalarını çevireceği zaman,evvelemirde makasın serbest olduğuna yani üzerinde vagon,makine vesair bulunmadığına kanaat getirmelidir. Katarların istasyonlardan çıkması için kullanılan çıkış semaforların serbest vaziyete getirilmesi,katarların harekete müheyya olduğu zaman yapılmalıdır.Yani bunlar mücavir istasyondan serbest yol alındıktan ve ikinci kampana çalındıktan sonra tahrik edilmelidir.Çıkış semaforları istasyondan durmadan geçecek olan katarlar için de kullanılır.Bu takdirde evvela çıkış semaforu sonra giriş semaforu açılacak ve nöbetçi istasyon veya hareket memuru,hareket nizamnamesinin 477 nci fıkrasındaki işareti göstermek suretile istasyon peronu önünde duracaktır. Emniyet tesisatının mevcut olduğu istasyonlarda hareket talimatnamesinin 453 ncü fıkrası hilafına katarlar yalnız makas başında makasçı olmadığı takdirde istasyona girebilecekleri gibi,emniyet tesisatile mücehhez telaki istasyonlarında da hareket nizamnamesinin (96) madde ve (454) fıkrası hilafına olarak trenler makas başında durmadan istasiyona gireceklerdir.İstasyonda tevakkuf edecek katarlar için giriş işaretleri trenin istasyona dahil olup son dingilin hudut traversine geçtiğine dair gardvagonun vereceği işaretten sonra semafor manivelası hali aslisine getirilir. İstasyona tevakkuf etmek üzere giren katar çıkış semaforundan evvel duracaktır.Ancak telakilerde lüzum hasıl olursa,tren arkadan limit yapıncaya kadar manevra şeklinde nöbetçi memurun emrile ilerletilerek huruç semaforunu geçebilir. Çıkış işaretleri manivelaları da tren istasyondan tamamen çıktıktan yani son makası geçtikten sonra hali aslisine getirilir.(işbu ameliye çıkış kumanda manivelası tesbit bloku olan istasyonlarda otomatiktir.504 numaralı emre müracaat.) Bir istasyonda her iki taraftan katar kabulü için her iki taraf kumanda manivelalarını aynı zamanda tahrik etmek mümkün değildir.Mukabil giriş istikametine ait kumanda manivelasının tahriki;ancak birinci açılmış olan manivelanın esas vaziyetine getirilmesinden sonra kabildir. İstasyonları doğru geçecek katarların giriş istikametlerindeki huruç kumanda manivelaları: Giriş kumanda manivelalarile aynı zamanda açılabilirçift hatlarda her iki istikametten katar kabul ve sevki mümkündür.Merkezi tertibattaki manivelalar sarsılmaksızın tabii olarak istimal edilmelidir.Manivelalardan birisi istimal esnasında gayri tabii bir mukavemet gösterirse; bunun üzerine fazla tazyik yapılması transmisyon tellerinin kopmasını intaç edeceğinden buna mahal kalmamak üzere tellerin muayene edilerek intizamsızlığın esbabı araştırılmalı ve bertaraf edilmelidir.

Fıkra 18-Herhangi bir sebepten dolayı semafor açık olduğu halde istisnaen katarın diğer bir hatta kabulü için (semaforla anklaşe olduğu için) makasın tanzimi kabil değilse aşağıdaki şekilde hareket olunur . A-Katarı gayri surette kabul edecek olan istasyon;trenin son tevakkuf ettiği istasyona trenin makas başında tevkifini temin eylemesi için numara tahtında bir telgraf çekecektir. Bu telgrafı alan istasyon föydomarşa makinist ve katar başmemuruna imza ettirerek meşruhat verecek,katar başmemuru da garvagonu vaziyetten haberdar edecektir. B-Bu muameleden maada hareket memuru giriş makasının başına nizami tevakkuf işaretini hamil bir memur koyacaktır. Trenin tamamen tevakkufundan sonra makas trenin dahil olması icap eden hatta çevrilecektir. C- A.fıkrasında bildirilen telgrafla ihbar keyfiyeti mümkün olmasa;hareket memuru semafor önünde tevakkuf işaretini hamil bir memur durdurarak trenin tevakkufunu temin ve trenin gayri muntazam kabulünden katar müstahdemini haberdar edecektir. D-Bu vaziyette bir trenin tevakkuf mahallinden içtinap hattına kadar devamı bir istasyon manevrası telakki olunur.Bu manevraya giriş makas başına kadar semafora gönderilen memur ve makastan itibaren de vazifedar olan hareket memuru nezaret edecektir. E-Katar memurları;katar istasyoana dahil olup matlup mahalde tevakkuf etmedikçe tren üzerindeki mevkilerini terk etmeyeceklerdir. Tesisatta arıza vukuunda semaforu açmak mümkün olmasa (A.fıkrası) veçhile hareket olunur. Makas kolları üzerinde kontrol kurşunları mevcuttur.Makas dili zorlandığı takdirde kurşunun teli kopar.Bu gibi ahvalde istasyon memurları derhal alakadarını telgrafiyen haberdar etmekle mükelleftirler.Bu kurşunları her ne suretle olursa olsun istasyon tarafından ref’i sureti kat’iyede memnudur. Bir kurşun ref’i bir makas zorlaması vak’ası olmuş gibi vazifedar memur için cezayi müstelzimdir. Emniyet tesisatının mihaniki ve elktriki herhangi bir cihazında bozukluk ve intizamsızlık (arıza) vukuunda;zamanı ve tamiri muntazam yevmiye raporuna kaydedilecek (5506) nümune ve (madde 631) veçhile hareket edilecektir. Emniyet tesisatı aletleri üzerine hiçbir şey vaz ve terk edilemez.

Madde 3

Tesisatı Hüsnü Muhafaza ve Nezaret

Fıkra 19- İstasyon memurları her vazife devir ve tesliminde emniyet tesisatı cihazlarının muntazam işleyip işlemediklerini ve makas manivelalarının üzerlerindeki kontrol kurşunlarını muayene etmelidirler. İstasyon şefleri her sabah ilk trenin mürurundan evvel makas dillerinin intibak raylarına iyice temas etmediklerini,dil glisörlerinin yağlanıp yağlanmadığını muayene ve makasların temiztutulmasına ihtimam edeceklerdir.Kışın don ve karlı havalarda tesisatın harici aksamının kardan serbest bulunmasına dikkat edeceklerdir.Bu gibi ahvalde tesisatın tathiri hususunda fırka ameliyesinden istifade edilir. Çok soğuk havalarda tesisat tellerinin ve makas dillerinin don tesile gayri müteharrik bir hale gelerek trenlerin işaretler önünde tevakkuf ve teahhuruna meydan bırakmamak için kumanda aletindeki manivelalar münasip zamanlarda tahrik ve tecrübe edilmelidir. Semafor fenerleri gayet temiz tutulmalı ve ayni zamanda ziyanın parlak bir surette intişar edebilmesi için,fener içindeki madeni levhanın temizliğine son derece itina edilmelidir. Her gün fenerler yakılmazdan evvel makasçılar,semaforların ve ihbar işaretlerinin renkli camlarını dahi temizleyip bu suretle geceleyin işaret fenerlerinin iyi ışık vermesini temin etmelidirler.

Fıkra 20- İşaret Fenerlerinin Temizlenme ve Yakılma Tarzı : İstasyonlarda bu vazife ile mükellef olan makasçılar veya fenerciler : her sabah istasyonun işaret fenerlerinin bilumum temizlenecek mahallerini temizledikten sonra gazlarını dolduracak ve hava kararmağa başlamadan evvel yakacaklardır. Her fener yakıldığı vakit yakan kimse,takriben beş dakika fenerin başında bekliyerek fitili ayar edecektir.Aksi takdirde fitil is yapıp fenerin aynasını ve camlarını siyahlandırarak işaret ziyasının iyi görünmesine mani olur. İstasyon işaret fenerleri yakıldıktan sonra vazifedar hareket memuruna ve istasyon şefine keyfiyeti malumat vermelidir. Bu husus selameti seyrüsefer için pek mühim olduğundan gerek istasyon şefleri ve gerek hareket memurları kat’iyyen ihmalkarlık göstermiyerek işaretlerin muntazam yanıp yanmadığına bakmalıdırlar. Seyrüseferde tren bulunmadığı geceler semafor ve ihbar işaret fenerlerinin yakılmasına luzüm yoktur. Hergün merkezi tesisat tertibatının bezle tozları alınmalı ve manivelaların boyasız parlak aksamı sıfır numara ince zımpara kağıdı ile parlatılmalı ve paslanmamasına dikkat edilmelidir.

Madde-4

Fıkra 21- Her arıza vukuunda nöbetçi bulunan hareket memuru arıza defterine arızayı kaydettikten sonra alakadar kısım emniyet tesisatı montörüne ve emniyet tesisatı şefliğine ve arızanın ehemmiyetine göre yol ve hareket başmüfettişliklerile işletme müfettişliğine telgrafla malümat verecektir. Arızanın izalesinden sonra montör arıza defterine arıza esbabını ve keyfiyeti izaleyi yazacaktır.Hemen kolayca izalesi mümkün olmayıp zamana mütevakkıf olanlar mesela makas ve semafor tahribi gibi büyük arızalarda müdürlük keyfiyetten haberdar edilecektir.Dikkat edilmeyip manevra esnasında makasa ökçeden diller ters vaziyette girilecek olursa makas manivelasına merbut kurşun mühür koparak hatayı meydana çıkaracak ve hareket memuru makas manivelsına ait anahtar vasıtasile makas manivela aynasını yerine getirecek ve kurşunun koptuğunu arıza defterine (M.1438) kaydetmekle beraber meseleden alakadarları telgrafla haberdar edecektir.Bu vaziyette montör makası muayene edinceye kadar makas istimal edilmeyecektir.Makasın istimalinde mutlak zaruret hasıl oldukta istasyon memuru makası bizzat muayene edecek ve istimalinde mahzur olmadığına kanaat getirdikten sonra mes’uliyeti tahtında istimal edecektir. Bir istasyonun tarafeyn ihbar işaretleri arasında vuku bulacak derayman,krambol veya tesisatın usulü dairesinde tahrik edilmemesinden mütevellit müşterek tahkikatlara emniyet tesisatı şefliğinin de davet edilmesi lazımdır.  

Madde 5

İşaretlerin Sureti İstimaline Dair Misaller :

Kroki-1 A1/2 giriş semaforu kapalıdır.Katar işbu semafor önünde tevakkuftadır.1 ve 2 numaralı makaslar serbest olduğundan istasyon dahilinde arzu edildiği şekilde manevra yapılabilir.

Kroki-2 Katarın Kabul edileceği hattın serbest olup olmadığı tetkik edilir.Makas 1 hattı cari için doğru ise kumanda manivelsile kapatılır.Giriş semaforu (A1) serbest kalır ve katar istasyona dahil olur.(Huruç semaforu D ) önündedir.Bu vaziyette iğne ucundan geçilmekte olan makas 1 manivelası kumanda manivelası vasıtasile kilitlendiği gibi,makas birin dil uçları da istikamete göre semafor sürgüsüile kontrol edilmiştir ve kilitlenmiştir. Makas 2 serbesttir.Diğer cihette (duhul semaforu F1/2 ) açık olmadığı için telakiye gelen katar hali tevakkuftadır.(A1/2 semaforu asli vaziyetine getirilmeden ( F1/2 semaforu ) açılıp trene yol verilmez.

Kroki-3 (A1/2 semaforu) kapalıdır makas 1 serbesttir.Makas 2 ikinci yol için doğru ise kumanda manivelasile kapatılır.Katar (F2 semaforuile) kabul edilir ve ( C huruç semaforuna ) kadar ilerler ve orada tevakkuf eder.Çünkü bu da kapalıdır.F1/2 semaforu serbest kaldıkça ( D huruç semaforu ) önünde durmakta olan tren sevkedilemez.

Kroki-4 İkinci yol meşgul birinci yoldan ekspres katarı bilatevakkuf mürur edecek.Makas 1 ve 2 birinci hat için doğru iseler ( A1 ve D ) kumanda manivelaları vasıtasile kapatılır.Evvela D huruç semaforu ve bunu müteakip A1 duhul semaforu açılarak eksprese durmadan geçmek üzere yol verilir. (E huruç semaforu) önünde durmakta bulunan katar A1 ve D semaforlarının ekspres için açık bulunduğu müddetçe sevkedilmez.

Kroki-5 Birinci hat meşgul bir ekspres katarı ikinci hattan durmadan geçececektir.(Makas 1 ve 2 ) ikinci hat için doğru iseler kumanda manivelası (a2 ve e) vasıtasile kapatılır. Evvela (huruç semaforu) ve bilahare (A2 duhul semaforu) açılır ve ekspres durmadan geçer.( D huruç semadoru ) önünde durmakta olan katar ( A2 ve D ) semaforları ekspres için açık bulunduğu müddetçe sevkedilmez.

kısım -2 Toros Tipi Tesisat

Madde 6

Tesisatın izahı ve Kullanılması

Fıkra 22- Çayhan,Fevzipaşa arasındaki istasyonlarda bulunan emniyet tesisatının tarzı istimali H.paşa-Ankara hattı tesisatından farklı olup prensip itibarile aynıdır.

Fıkra 23- Makaslar topa veyahut istasyondan devvar manivela ile müteharrik olan semaforlarla mücehhez istasyonlarda emniyet tesisatı işaretlerinin basari kısmı ; makasları istasyondan idare edilen H.paşa-Ankara hattı tesisat işaretlerinin aynıdır.Bu nevi tesisat istasyon binası önüne mevzu devvar manivelalarla idare edilir. 

Fıkra 24- Mezkur tesisatta istimal edilen tahrik manivelaları ; makas,kilit,semafor ve irtibat manivelası olmak üzere vazifesi itibarile dört çeşit olup yekdiğerinin aynıdır.**(Resim-3) Toros Tipi Tesisatın İstimaline Dair Misal **(Resim-2) Bir istikametten gelen bir trenin istasyona kabulü matlup olsa : A- Makaslar topla müteharrik ise makasçı ; anklaşman tablosu veçhile makasları katarı istikametine göre tanzim eder. Eğer makaslar istasyondan idare ediliyorsa devvar manivela ile makaslar katarın istikametine göre tanzim edilir. B- Kilit manivelası çevrilerek makasın iğne uçları kilitlenir. C- Bu istikamete ait olan semaforun açılabilmesi için irtibat manivelası çevrilir. D- Bu suretle serbest kalan semafor manivelası çevrilerek katara serbest yol gösterir.Şu itibarla tesisat hali tabiide iken makaslar serbest ve semaforlar kilitlidirler. Şimdi bu harekatı Yenice’nin 4 üncü yoluna Durak istikametinden gelen bir katarı kabul etmek üzere tatbik edelim : A- Mkaslar şu suretle tanzim edilecektir.1+,3+,5-,7+. B- 1,5,7 nolu makaslar iğne ucundan geçildiğinden kilitlenmesi icap eder.(1+)makas kilidi manivelasının sağa (5-,7+),kilit manivelasını sola çevirerek makasları kilitleriz.3 numaralı makas ökçeden geçileceğinden kilitlenmesine ihtiyaç yoktur.Kilitlenecek makasların işaretleri ve şeklindedir.(+ ve -) işaretleri katarın geçeceği yolda olmayıp anklaşman tertibatı dolayısile çevrilmesi icap eden makaslara aittir. C- Makaslar tanzi edildikten sonra (a3) irtibat manivelasını sağa çevirerek (A2/3) semafor manivelası serbest bırakılır. D- A2/3 semafor manivelası sola çevrilerek katara serbest yol gösterilir.Katarın duhulünü müteakip tesisat manivelaları semafordan başlayarak birer birer bu sıra ile tabii vaziyete getirilir.Bilumum manivelalar yekdiğeri ile anklaşe olduğundan işbu sıranın haricinde manivelaları çevirmek kabil olmaz.

Kısım-3

Madde 7

Emniyet Tesisatının Hüsnü Muhafazası Hakkında Yol Şubelerinin Vazifesi.

Fıkra 25- Makaslarda yapılacak herhangi bir iş zuhurunda alakadar olan emniyet tesisatı kısım montörüne keyfiyet ihbar ve montörün gelmesi temin edilecektir.İşin hitamında gerek makas iğne uçlarının ve gerek makas sürgü tertibatının hüsnü halde işleyip işlemediği montör tarafından muayene edilecektir. Haricen tesisatın temiz bulunmasına yani ot,toprak ve taşlardan ari bulunmasına dikkat edilmelidir.Husul ile rayların tebdili ve tamirinde geçitlerdeki kanallar ve kanal ağızları toprak ve taşlardan serbest bulunmasına karşın harici makasların kar yağışından masum bulundurulmasına dikkat edilmelidir.İhtiyaç anında emniyet tesisatı montörleri tarafından muavenet talep edildiği takdirde kısım şefleri amele ve alat ve adevatile muavenette bulunacaklardır. Derayman,karambol,kar yığını ve don gibi herhangi bir hadise dolayısile anklanşe makasların anklaşman tertibatının sökülmesi veya makaslara top takılması icap ettikte emniyet tesisatı şefinin veya muavininin hazır bulunması ve ameliyata nezaret etmesi meşruttur.

 

NOT : Bu Talimatname 1935 Tarihinde Haydarpaşa Demiryollar Matbaası Basımlıdır. *Bülent Karaca Tarafından Mesleki Amaçla Bilgisayar Ortamına Aktarılmış Olup,Hatalı ve Eksik Yazımlar Olabilir. *Hala Yürürlükte Olan Bu Talimatname Hükümlerinde Kaynak Önceliği Asıl Kitapçığı’nda Yazılı Olan Şeklidir. Kaynak Olarak Alıntılanıp Bir Amaca Yönelik Olarak Kullanılması Durumunda İzin Alınması-Haber Verilmesi Tavsiye Edilir.